JAK WYBRAĆ SKARBONKĘ DLA DZIECKA?

Skarbonka – prosty przedmiot, który od pokoleń uczy dzieci oszczędzania. Dlaczego jest akurat w kształcie świnek? Tego nikt nie wie z pewnością¹. Jednak produkowano takowe już w XII w. na terenach dzisiejszej Indonezji. Ponoć symbolizowały szybkie pomnażanie majątku, ze względu na wszystkożerność i płodność świń². Do dziś dzień o kimś, kto ma szczęście, Niemiecy powiadają „schwein gehabt” („ma świnię”)³.

Skarbonka wydaje się narzędziem banalnie prostym. Jednak z pozoru niewinne wybory, jak jej wygląd, miejsce przechowywania czy zasady użytkowania, mogą utrudniać dziecku rozwój zdrowych nawyków finansowych. Oto 9 powszechnych błędów, których warto unikać, by skarbonka naprawdę wspierała edukację Twojego dziecka.

1. Bajkowy wygląd zamiast przejrzystości

Obserwowanie rosnących oszczędności daje satysfakcję i wzmacnia nawyk regularnego odkładania pieniędzy. Tak samo działa na Ciebie monitorowanie swoich przyrastających inwestycji. Skarbonki w kształcie Elsy czy Batmana zaburzają ten proces. Lepszą opcją będą zwykłe słoiczki lub przezroczyste pojemniki dostępne w popularnych sieciówkach.  

2. Szczelnie zamknięta skarbonka

Dzieci uczą się samokontroli, gdy mają dostęp do pieniądzy, ale świadomie z nich rezygnują. Zaklejenie skarbonki, by dziecko „nie podbierało”, to pozbawianie go kluczowej umiejętności – opierania się pokusom. Dostępność środków jest niezbędna, by nauczyć się świadomego zarządzania swoim budżetem, choćby składającym się z kilku monet.

3. Miejsce niedostępne dla dziecka

Jeśli skarbonka stoi poza zasięgiem dziecka, staje się jedynie dekoracją. Dla malucha pieniądze są bytem fizycznym. Musi ich dotykać i operować nimi, aby zrozumieć związek między namacalną gotówką a wartością pieniądza. Co więcej, swobodna interakcja z monetami to nie „zabawa”, jak nam się często wydaje. To nauka w najczystszej postaci! Porównywanie nominałów, liczenie, segregowanie – to darmowa lekcja matematyki, analitycznego myślenia i doskonalenia motoryki małej.

 

4. Jedna skarbonka na wszystko

Dorośli nie trzymają wszystkich środków na jednym koncie. Dziecko również nie powinno. Wprowadzenie systemu kilku skarbonek nauczy je zarządzania własnym budżetem. Zapewnij przynajmniej 3 odrębne słoiki: na bieżące wydatki, oszczędności i dobroczynność. To prosty, ale niezwykle skuteczny sposób, by od najmłodszych lat wdrażać planowanie finansowe.

5. Oszczędzanie tylko „z reszty”

Odkładanie z tego, co zostanie „na koniec”, to przepis na… brak oszczędności. Zdecydowanie lepszym pomysłem jest dzielenie pieniędzy pomiędzy skarbonki od razu po otrzymaniu wypłaty. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. Kieszonkowe przekazuj zatem w kilku mniejszych nominałach. Dzięki temu maluch może już na starcie wyrabiać zdrowe nawyki finansowe.

6. Rodzicielska nadopiekuńczość

Możesz sugerować dziecku proporcje podziału pieniędzy pomiedzy skarbonki. Jednak ostateczna decyzja musi należeć do niego. Niezależność finansowa zaczyna się w rodzinie – od możliwości decydowania o własnych pieniądzach. Nie narzucaj rozwiązań, ale pokazuj, jakie konsekwencje mogą wynikać z różnych wyborów. Nadmierna ingerencja rodzica zabija poczucie sprawczości i autonomii, które są kluczowe dla budowania samooceny dziecka^4,5. Błędy natomiast są nieodłączną częścią nauki gospodarowania budżetem. Lepiej, by w trakcie tej nauki dziecko straciło 10zł, niż 100 000zł, gdy będzie już dorosłe.

7. Brak konkretnego celu

Oszczędzanie „na przyszłość” może być dla dziecka zbyt abstrakcyjne. Lepiej sprawdzi się odkładanie na wymarzone Lego. Pomóż dziecku zdefiniować cel i wizualizować go. Wydrukujcie jego zdjęcie, przyklejcie do skarbonki i zapisujcie postępy. Te zabiegi wzmacniają motywację i konsekwencję dziecka. Będzie ono przy okazji trenowało umiejętność odraczania gratyfikacji, która jest jednym z najważniejszych predyktorów sukcesu życiowego i osobistego⁶.

8. Brak szacunku dla własności dziecka

Chcesz trochę pożyczyć ze skarbonki malucha? Najpierw uzyskaj jego pozwolenie. Podbieranie dziecięcych pieniędzy, nawet z zamiarem szybkiego zwrotu, to fundamentalny błąd. Po pierwsze, niszczy zaufanie – filar wszelkiej edukacji⁷. Po drugie, modeluje nieuczciwe postawy. Dla dziecka jest to sygnał, że można naruszać cudzą własność. A przykład rodzica jest jednym z najsilniejszych czynników kształtujących postawy finansowe dziecka^8,9.

9. Zbyt wczesna wirtualna skarbonka

Płatności bezgotówkowe są wygodne, ale ryzykowne na starcie edukacji. Badania dowodzą, że płacąc kartą, wydajemy więcej i bardziej impulsywnie^10,11,12. Co więcej, transakcje bezgotówkowe aktywują w mózgu ośrodek nagrody, co może działać uzależniająco¹³. Dziecięcy mózg, z niedojrzałą korą przedczołową, jest na to szczególnie podatny. Dlatego zdrowe nawyki finansowe najlepiej budować na fizycznej gotówce.

Skarbonka to pierwszy poligon finansowy Twojego dziecka. Potraktuj ją zatem z należytą uwagą. Mądrze użyta, wspiera rozwój odpowiedzialności, cierpliwości oraz empatii. Pamiętaj, aby dziecko posiadało ich przynajmniej 3 i samodzielnie decydowało, ile przeznaczy na oszczędnosci, ile na dobroczynność, a ile pozostawi sobie na bieżące wydatki. Każda z nich powinna być przezroczysta, łatwo dostępna i oznaczona konkretnym celem. A póki dziecko uczy się zarządzania budżetem – najlepiej uzupełniana fizyczną gotówką. I oczywiście traktowana jako własność dziecka. 

Ale najważniejsze jest, aby była jedynie elementem całego procesu edukacji finansowej. W tym przede wszystkim – Waszych wspólnych rozmów^14,15.