JAK NAUCZYĆ DZIECKO OSZCZĘDZANIA?

1. Wprowadź kieszonkowe

Świetnym narzędziem do nauki oszczędzania może być kieszonkowe. Podkreślam frazę „może być”, gdyż warunkiem jest jego właściwe zaplanowanie, wdrożenie i realizowanie. Więcej o tym, jak to osiągnąć, znajdziesz tutaj. Pamiętaj, że kieszonkowe to narzędzie edukacyjne, a nie pieniądze na zachcianki albo metoda na wymuszenie dobrych ocen, sprzątania pokoju lub odpowiedniego zachowania.

2. Stwórz domowy „MamaBank”

Zaproponuj dziecku lokatę w „MamaBanku” (tudzież „TataBanku”). To nic innego, jak miejsce, gdzie dziecko może odkładać swoje pieniądze: skarbonka, zeszyt, plik w Excelu. A Ty, jak prawdziwy bank, dopisujesz mu ustalone odsetki. Dziecko może obserwować, jak jego oszczędności rosną, co motywuje je do dalszego odkładania. Zacznijcie od stworzenia w Excelu symulacji, ile dziecko zyska, jeśli będzie regularnie oszczędzać. Aby początkowo jeszcze bardziej wzmocnić motywację dziecka, możesz zaproponować wyjątkowo atrakcyjne oprocentowanie z częstą kapitalizacją! Kiedy dziecko będzie widziało realny wzrost swoich oszczędności każdego miesiąca, na własnej skórze poczuje magię procentu składanego. Dla starszego dziecka będzie to przy okazji świetna nauka matematyki.

3. Pokaż, jak planować budżet

Zachęć dziecko do prowadzenia prostego budżetu. Pomocne będą 3 przezroczyste słoiki: na oszczędności, dobroczynność oraz bieżące wydatki. Dziecko samo dzieli każdy swój przychód pomiędzy nie. Bywa, że marzy mu się większa rzecz, która według Ciebie jest zbędna, np. nowy plecak. Możecie wtedy wspólnie stworzyć „PZP” – Plan Zdobycia Plecaka. Czyli rozpisać, ile tygodniówek potrzeba, aby go kupić. Takie działania uczą dziecka szacunku do pieniądza oraz wytrwałości.

4. Wzmacniaj pożądane zachowania

Oprócz tworzenia planów zakupowych, możesz początkowo stosować także system dopłat i nieregularnych wzmocnień. Na przykład, jeśli dziecko odłoży 50 zł, dokładasz mu drugie tyle. A jeśli dziecko przez miesiąc powstrzymywało się od zakupu zachcianek, zabierasz je do kina. Niespodziewane nagrody o różnorodnej wartości najsilniej wzmacniają motywację¹. Z czasem jednak zacznij wygaszać wzmocnienia. Dziecko powinno zrozumieć, że oszczędza przede wszystkim dla siebie. Bazowanie wyłącznie na oczekiwanych nagrodach zabija motywację wewnętrzną². Pozostaw jedynie pochwały i uznanie, gdyż te ją zwiększają³.

5. Pozwól popełniać błędy

Nawet jeśli dziecku czasem podwinie się noga, pozwól mu na to. Nie da się nauczyć jeździć na rowerze, nie zaliczywszy żadnego upadku, prawda? Adekwatnie w nauce oszczędzania – to te bolesne momenty najlepiej nauczą dziecko, jak postąpić nastepnym razem. Bądź dla dziecka wsparciem, rozmawiaj i doradzaj. Ale nie wyręczaj go. Dzięki temu nie tylko będzie mu łatwiej oszczędzać, ale także nabierze poczucia sprawczości, które silnie podnosi samooocenę⁴.

6. Kształtuj charakter

Uczenie oszczędzania to także praca nad sumiennością, cierpliwością i wytrwałością. Słynny test z piankami Marshmallow rozpoczął cały szereg badań udowadniających, że umiejętność czekania na większą nagrodę w przyszłości jest związana z lepszymi wynikami w nauce, rzadszymi zachowaniami ryzykownymi a nawet lepszym zdrowiem⁵. Badacze podkreślają także, że umiejętności odraczania nagrody można się nauczyć. Nie jest to bowiem synonim „silnej woli”, ale nauki konkretnych strategi radzenia sobie z pokusą⁶. Pomagaj dziecku odwracać uwagę od zachianki, wizualizować cel i monitorować postępy.

7. Dawaj przykład

Badania pokazują, że postawa rodziców na ogromne znaczenie w kształtowaniu nawyków finansowych⁷. Przykładowo, jeśli matka unika zadłużania się, dziecko chętniej oszczędza. Jeśli ojcie dobrze zarządza finansami, dziecko jest z niego dumne i chętniej naśladuje jego styl⁸. Zadbaj zatem także o swoją edukację. Badacze zauważyli, że uwzględnianie zaledwie jednej zasady zakupowej już 3-krotnie zwiększa szansę na posiadanie oszczędności⁹. Może to być na przykład zadawanie sobie pytania: „Czy to, co chcę kupić, jest mi naprawdę potrzebne?”. Często wystarcza ono, aby odłożyć zachciankę na półkę. Naucz dziecka tej zasady na swoim przykładzie.

8. Dbaj o zdrową relację do pieniędzy

Dla materialistów pieniądze są wyznacznikiem życiowego sukcesu, władzy i prestiżu. Przez ich pryzmat oceniają siebie oraz innych ludzi. Takie podejście do życia skutkuje nie tylko mniejszym zadowoleniem z życia¹⁰, ale także mniejszymi oszczędnościami¹¹. Pokazuj zatem dziecku, że źródłem szczęścia mogą być relacje z bliskimi, kontakt z naturą lub wiara. Oczywiście zacznij od siebie, gdyż dzieci-materialiści z regły przejmują wartości od rodziców-materialistów¹².

9. Wspieraj przedsiębiorczość

Warto inspirować dziecko, aby wykorzystało swoje pomysły i energię dodatkowo zarabiając. Dzięki większym przychodom, jego oszczędności mogą przyrastać w szybszym tempie. A razem z nimi – motywacja do dalszego oszczędzania. Podpowiedz dziecku, jak może wykorzystać finansowo swoje umiejętności i czas wolny. Oprócz pieniędzy, zdobędzie też sporo pewności siebie.

10. Edukuj finansowo od najmłodszych lat

Jeśli edukujesz dziecko finansowo, realnie wpływasz na zwiększenie jego skłonności do oszczędzania¹³. Co więcej, kontakt z pieniędzmi obniża poczucie zmęczenia¹⁴ i uodparnia na krytykę¹⁵. Zwiększa poczucie skuteczności¹⁶, które z kolei znacząco wpływa na wzrost samoooceny⁴. Dziecki edukowane finansowo rzadziej traktują pieniądze jako źródło sukcesu życiowego lub źródło zła¹⁷. Rzadziej mają stany depresyjne¹⁰, za to częściej są zadowolone z życia¹⁸. Rozmawiaj z dzieckiem o finansach już od najmłodszych lat. Dajesz mu w ten sposób nie tylko wiedzę, jak i po co oszczędzać, ale także zwiększasz szansę na jego ogólne poczucie szczęścia.

Jak widzisz, nauka oszczędzania to proces, który zaczyna się od rodzica. Wzmacniaj dobre nawyki, dawaj przykład, pozwól uczyć się na błędach. Jeśli Twoje dziecko będzie miało zdrową relację do pieniędzy, umiało odraczać nagrody i planować budżet, zyska solidny fundament na całe życie.